Жингээ хасах явцыг цоо шинээр харах цаг иржээ. Бидний зөв, үр дүнтэй гэж боддог хоолны дэглэмүүд эсрэгээрээ сөрөг үр дагавартай аж. Жин нэмэх, таргалах үйл явц нь нэг төрлийн өвчин бөгөөд зөвхөн хооллолтоос болж үүсдэггүй. Таргалалт нь гормоны нөлөө, инсулинаас ч болж үүсдэг байна.

Канадын доктор Жейсон Фунг анх чихрийн шижин өвчин таргалалтаас болж үүсдэг эсэх тухай судлах явцдаа ном бичих сэдлээ олжээ. 

Энэхүү ном нь зургаан бүлэгтэй бөгөөд таргалалтын шалтгаан, хооллолт, генетик удамшил зэргийг багтаасан шинжлэх ухааны цогц бүтээл болсноороо онцлог аж. 

2016 онд гарсан даруйдаа олон мянган уншигчийн талархлыг хүртэж, бестселлер болсон уг бүтээлийн тухай хүргэе.


Таргалалт өвчин үү?


Сүүлийн 50-аад жил хүн төрөлхтөн түүхэндээ байгаагүй хамгийн өндөр таргалалттай болжээ. 1970-аад оноос эхэлсэн таргалах өвчин нь 2010 он хүртэл эрчимтэй өссөн байна. Үүний эхлэл нь 1950-аад оноос хүмүүсийн амжиргааны төвшин дээшилж, антибиотик гарч, хүн бага насандаа үхэх магадлал буурсантай ч холбоотой гэж тайлбарладаг. Гэвч эсрэгээрээ зүрх судасны өвчин ихэсжээ. 

1977 онд Америкийн Засгийн газар нэгэн шийдвэр гаргасан нь ард иргэдээ холестерин буюу өөх тос ихтэй хоол хүнс идэхээ багасгаж, нүүрс ус ихтэй хоол түлхүү хэрэглэх зарчим юм. Улмаар хоол хүнсний пирамидыг анх боловсруулсан байна. Судалгаа муу хийгдсэн уг шийдвэр өнөөдөр АНУ-ын нийт хүн амын 40 хувь нь таргалалттай болох үүдийг нээж өгчээ. 


Таргалалт юунаас болж үүсдэг вэ?


Дани улсын эрдэмтэд нэг гэр бүлийн хүмүүс яагаад бүгдээрээ таргалдгийг судалжээ. Улмаар үнэхээр хооллолтын буруу хэв маягаас үүдэж байна уу гэдгийг мэдэхээр 540 өргөмөл хүүхэд дээр туршилт явуулсан байна. Өргөмөл хүүхдүүд дээр судалгаа явуулах болсон шалтгаан нь тэдний ерөнхий шинж чанар нь төрсөн эцэг, эхтэйгээ адилхан ч амьдралынх нь хэв маяг өргөж авсан эцэг, эхтэйгээ адил байдаг хэмээн үзжээ.

Судалгааны эцсийн дүнд, тэд өргөж авсан эцэг, эхтэйгээ таргалалт болон биеийн жингээрээ ямар нэг адил төстэй зүйл огт байхгүй. Харин эсрэгээрээ тухайн хүүхдүүдийн биеийн жин төрсөн эцэг, эхтэйгээ ойролцоо байсныг тогтоожээ.

Ийнхүү тус судалгаа нь хүний биеийн жин ямар байх нь генетикээс 70 хувь хамааралтай бөгөөд 30 хувь нь бидний өдөр тутмын хооллолтоос болдог гэдгийг батлан харуулжээ. 


Бага идэж, их дасгал хийх нь турах үр дүнтэй арга биш


Дэглэм барьж үзсэн хэн бүхэн эхний долоо хоногуудад маш сайн жин хасаж, амархан турдаг. Ингээд хэдэн долоо хоног өнгөрсний дараа тухайн жиндээ гацаж, толгой өвдөж, сульдсанаар эргээд энгийн хооллох болдог. 

Ийм дэглэмийн дараа хүн өмнө нь иддэг байснаасаа ч илүү хооллож, удаан турдаг болдог байна. Энэ нь хүний биеийн энерги зарцуулах үйл ажиллагаа хэрхэн явагддагтай холбоотой гэж номд тайлбарлажээ.

Тодруулбал, Хүмүүсийн дунд бага идэж, дасгал хөдөлгөөн хийгээд байвал өөхөө шатаачихна гэсэн буруу ойлголт маш удаан хугацааны турш байсаар иржээ. Гэтэл хүний бие та бүхний төсөөлснөөс ч илүү ухаалаг системээр ажилладаг бөгөөд хоол хүнснээс бага энерги авч байгаа бол зарцуулалтаа ч бага болгох зарчмаар ажилладаг. Ингээд хүний бие хэвийн хэмжээндээ энерги зарцуулахын тулд хоолны зуршил ихэсгэх гормон ялгаруулж, та идэх юмны талаар илүү бодож эхэлдэг байна.

Нэгэн жишээ хэлэхэд, АНУ-д 39 мянган эмэгтэйг маш идэвхтэй дасгал хийдэг, дунд зэргийн, огт дасгал хийдэггүй гэсэн гурван хэсэгт хуваан 10 жилийн турш судалгаа явуулж, ажиглажээ. Ажиглалтаар тогтмол дасгал хөдөлгөөн хийдэг мөн хийдэггүй хэсгүүдийн хооронд таргалалтын хэмжээ нь ямар ч ялгаагүй байсан аж.

Тиймээс дасгал хөдөлгөөн нь турахад тийм ч чухал үр дүн авчирдаггүй гэжээ. Гэвч мэдээж дасгал хөдөлгөөн нь хүний цусны эргэлтийг сайжруулах, дархлаа дэмжих, хөдөлгөөний дутагдлаас сэргийлэх, үе мөчний өвчлөлөөс сэргийлэх, сэтгэл санааг өргөх, стрессээс ангижруулах гэх мэт олон гайхалтай үр дүнг дурдахгүй өнгөрч болохгүй.


Их идвэл илүү таргалах уу?


Хоол их идэх нь таргалах гол шалтгаан гэж бидний дийлэнх нь итгэдэг. Гэвч үүнийг буруу ойлголт гэдгийг зохиолч баримтаар няцаажээ.

Идэж буй хоолны хэмжээнээс үл хамааран гол нь юу идэж буйгаасаа шалтгаалж хүн таргалж эсвэл турж байдаг гэнэ. Тухайлбал, Их Британи улсын нэгэн хувийн дасгалжуулагч хоёр төрлөөр гурван долоо хоногийн турш маш ихээр идэж, өөр дээрээ туршилт хийсэн байна.

Эхний удаад гурван долоо хоногийн турш өдөр бүр 5,800 ккал идсэн бөгөөд 10 хувь нь нүүрс ус, 50 хувь нь өөх тос, 30 хувь нь уураг гэх харьцаагаар идэж үзжээ. Ингээд гурван долоо хоногийн дараа тэр ердөө ганцхан килограмм нэмсэн байв. 

Дараагийн удаад, яг адилхан өдөрт 5,800 ккалыг гурван долоо хоног иджээ. Ингэхдээ 64 хувь нь нүүрс ус, 15 хувь нь уураг, 20 хувь нь өөх тос гэх харьцаагаар идэхэд, долоон килограмм нэмсэн байжээ.


Таргалалтаас гарах ямар арга замууд байна вэ?

Юун түрүүнд нүүрс усаа багасгах нь чухал. Нүүрс ус нь инсулинийг ихэсгэдэг нийт хүчин зүйлийн 23 хувийг эзэлдэг байна. 

Дараагийн алхам сахарын хэрэглээгээ багасгах. Сахар нь нүүрс усаас хурдан хугацаанд цусан дахь инсулиний хэмжээг ихэсгэдэг аж. Мөн бидэнд шууд мэдэгдэлгүй их хэмжээний сахар агуулдаг ундаа, салат, хоол амтлагч төрөл бүрийн соус, кетчуп, үйлдвэрийн тараг болон архи согтууруулах ундаа зэргээс татгалзах шаардлагатай.


Юу идэж болох вэ?


Хар шоколад

Дэглэм барих хугацаандаа амттан идэхийг хүсвэл хар шоколад сонгохыг зөвлөж байна. Учир нь хар шоколадны 70 хувийг какао бүрдүүлдэг тул энэ нь ямар нэгэн сахар агуулаагүй гэсэн үг. Гэхдээ ямар ч хүнс тодорхой хэмжээний калори агуулдаг тул идэх хэмжээ чухал.

Самар

Самар нь ислэг ихтэй тул таргалалтаас сэргийлэхэд тун сайн нөлөөтэй байна. Мэдээж хэтрүүлэн идэж болохгүй.

Ус

Хамгийн эрүүл ундаа бол ус юм. Та өдөрт биеийн жингийнхээ 30 килограмм тутамд нэг литр ус ууж заншаарай. Мөн цай, хар кофе, газтай ус ууж болно.


Нэмэлт зөвлөмж

✔ Хамгийн зөв турах арга зам бол нүүрс усаа танах. Нүүрс усыг багасгахдаа будаа, гурилынхаа хэрэглээг багасгаж, боловсруулсан гурилан бүтээгдэхүүнээс татгалзах нь зөв. Нүүрс усыг хамгийн эрүүлээр авч болох зүйл бол жимс, ногоо байдаг.

✔ Инсулиныг бууруулахын тулд ислэг бүтээгдэхүүн ихээр хэрэглэх хэрэгтэй.

✔ Зарим үед зөвхөн турах биш өөрийнхөө биеийг цэвэрлэхийн тулд ямар нэг аргаар мацаг барих хэрэгтэйг зөвлөжээ. Мацаг барих нь хоол хүнснийхээ хэмжээг багасгах, дэглэм барихаас ялгаатай нь хоолноос хоол хүртэлх хугацааг уртасгах үйл явц хэмээн тайлбарлажээ.

✔ Хоол хүнсний хэмжээгээ багасгах нь хүнд маш их ядрах мэдрэмж төрүүлдэг бол мацаг барих буюу хоол идэхгүй байх хугацаагаа сунгаснаар биеийн эрч хүч илүү нэмэгддэг байна. Мөн гэнэтийн бэлтгэлгүй шийдвэр гаргаж мацаг барьж болохгүй. 

✔ Мацаг барихын тулд эрүүл мэндийн тодорхой нөхцөл, шаардлагуудтай заавал танилцаж, сайн судлах хэрэгтэй.

Дараагийн нийтлэлдээ бид мацаг барих гэж юу болох, хэрхэн зөв барьж, тайлах тухай хүргэх болно.

Share